گفت‌وگوی نارس
روایتی از «شب فرهنگی» که هدف از برگزاری آن، معرفی هویت مشهد به شهرداران شهرهای اسلامی و فارسی زبان اعلام شد
امیری|«شب فرهنگی» برنامه‌ای بود که هدف از برگزاری آن معرفی هویت مشهد به شهرداران کشورهای اسلامی و فارسی‌زبان اعلام شد. این گردهمایی شهرداران یکشنبه‌شب این هفته در «خانه ملک» مشهد برپا شد. مراسم در حالی ساعت 19:30 یعنی با یک ساعت‌و‌نیم تأخیر آغاز شد که میهمانان ویژه آن شهرداران شهرهای بیروت، بعلبک، مزارشریف، قندهار، نجف و کربلا از کشورهای لبنان، افغانستان و عراق بودند. آن‌ها که چند روزی برای طرح گفت‌وگوی بین شهرها و به دعوت شهرداری مشهد در شهرمان حضور پیدا کردند، نخستین‌بار بود که پا به خانه تاریخی ملک می‌گذاشتند و به نظر می‌رسید از فضای این مکان تاریخی به وجد آمده‌اند، امری که نشانه خوبی برای اجرای یک برنامه فرهنگی با محوریت گفت‌وگوی بین شهرها به شمار می‌رفت.
توقعی که خانه ملک ایجاد کرد
سرتاسر محوطه خانه ملک را میزهای گردی چیده بودند که رومیزی‌های ترمه آن‌ها را پوشانده بود. نسیم سر شب تابستان مشهد که بوی مطبوع سنگ‌فرش‌های آب‌پاشی شده را بلند می‌کرد، حال‌و‌هوای خوبی به برنامه بخشیده بود. ما همراه تعدادی از اهالی فرهنگ و هنر مشهد دور میزها نشسته بودیم و شاید انتخاب این مکان تاریخی برای مراسم این توقع را در ما ایجاد کرده بود که اجرای برنامه‌هایی فاخر را انتظار بکشیم، اینکه پس از اجرای هر برنامه معمولی همچنان به فرا رسیدن برنامه‌هایی با محتوای معرفی هویت مشهد امید داشته باشیم. اما می‌شد حدس زد برنامه‌ریزی دقیقی برای این مراسم صورت نگرفته است؛ بگذریم از اینکه پخش موسیقی پاپ پیش از شروع برنامه به‌جای موسیقی‌های محلی یا سنتی نشان از نوعی کج‌سلیقگی داشت. ناگفته نماند از کنار اجرای زیبای صلوات خاصه حضرت رضا(ع) در این برنامه نمی‌توان به سادگی گذشت.
مقدمه‌ای برای گفت‌وگو
در آغاز مراسم، محمدمحسن مصحفی، سرپرست معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد، هدف از اجرای این برنامه را نشان دادن بخشی از هویت و تاریخ شهر مشهد به میهمانان مطرح کرد. ازاین‌رو شاید معرفی خانه ملک به‌عنوان یکی از مکان‌های تاریخی هویتی مشهد در این بخش از برنامه بسیار بجا و دل‌نشین می‌نمود تا میهمانان خارجی دست‌کم با مکانی که در آن حضور پیدا کرده‌اند آشنا شوند. اما بخش بعد به سخنان احمدرضا مسعودی‌فر، استاد پیشکسوت دانشگاه فرهنگیان مشهد، اختصاص یافت. این استاد علوم تربیتى و روان‌شناسی دقایقی درباره آداب گفت‌وگو سخن گفت. او با بیان اینکه زبان عضوی است با کاربردی دوگانه که هم جهان‌ساز است و هم جهان‌سوز، به عوامل یک گفت‌وگوی سازنده اشاره و از موانع گفت‌وگوی مؤثر یاد کرد. او گفت: نخستین ویژگی گفت‌وگوی مؤثر و سازنده رعایت ادب و احترام است، زمانی که در گفت‌وگویی حرمت‌ها شکسته می‌شود ارتباط بی‌تأثیر یا قطع خواهد شد؛ همان‌طور که امام‌علی(ع) می‌گویند وقتی در گفت‌وگو ادب و احترام رخت بربست سکوت پیشه کنید. مثبت‌نگری دومین عامل گفت‌وگو و نکته مهمی است، چراکه بدبین بودن سبب غلط شدن تفسیرها می‌شود و در نهایت گفت‌وگو را دچار مشکل می‌کند.
مسعودی‌فر در ادامه به اعتمادآفرینی و رازداری به عنوان سومین و چهارمین ویژگی گفت‌وگوی سازنده اشاره کرد و افزود: اعتماد از سرمایه‌های فردی و اجتماعی هر انسان است، بنابراین برای اثربخشی بیشتر گفت‌وگو لازم است بتوانیم اعتماد طرف مقابل را جلب کنیم. به علاوه باید دقت کنیم رازدار باشیم و اسرار طرف مقابل را فاش نکنیم.
این استاد پیشکسوت دانشگاه از اولویت‌بندی موضوع گفت‌وگو، به‌عنوان پنجمین ویژگی گفت‌وگوی سازنده یاد کرد که سبب می‌شود گفت‌وگو از مسیر خود منحرف نشود. او همچنین سطح درک و فهم مخاطب، هنر خوب گوش کردن، استفاده از زبان بدن و شایسته سخن گفتن را دیگر ویژگی‌های گفت‌وگوی سازنده معرفی کرد. مسعودی‌فر استفاده از انتقاد گزنده، ستایش افراطی و گفت‌وگوی آمرانه یا منفعلانه را موانع گفت‌وگوی سازنده خواند و سخنانش را با بیتی از مولانا در مثنوی معنوی به پایان رساند: «گر تو نقدی یافتی مگشا دهان/ هست در ره سنگ‌های امتحان».
به نظر می‌رسد این بخش از برنامه در صورتی که مقدمه‌ای می‌شد برای بخشی جدی‌تر در زمینه گفت‌وگوی بین شهرها و گفت‌وگوی شهرداران شهرهای اسلامی و فارسی‌زبان، می‌توانست مناسب باشد. اما برخلاف آنچه انتظار می‌رفت بخش بعدی برنامه اجرای یک گروه هنری آکاپلا بود که به سیاق این موسیقی، بدون استفاده از ساز، صداهای سازها را ارائه می‌کردند. پس از این اجرا هم اتفاق مرتبطی نیفتاد. با این حال شعرخوانی یک شاعر عرب‌زبان به نام کامل اسماعیل، که در جامعه‌المصطفای مشهد مشغول به تحصیل است شایان توجه بود. این شاعر با خواندن شعری به زبان عربی درباره مشهد و امام رضا(ع) توانست بخشی از بار اهداف این برنامه را بر دوش بکشد.
راه‌اندازی نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری بین‌المللی
برنامه بعدی، اجرای زنده گروه موسیقی محلی بیدل (پورعطایی) بود که قطعه خراسانی مشهور «نوایی‌نوایی» و یک قطعه درباره امام رضا(ع) را اجرا کردند. در ادامه، مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی روی صحنه رفت و برای اینکه رسم میزبانی را به جای آورد، درباره ویژگی‌های شهرهایی سخن گفت که شهردارانش در این مراسم حضور داشتند. او با بیان اینکه گفت‌وگوی بین شهرها و فرهنگ‌ها نیاز کنونی ماست، اطلاعات خوبی را درباره ویژگی‌های فرهنگی و مذهبی هر یک از این شهرها ارائه کرد. اما گویا جعفر مروارید فراموش کرده بود که این برنامه با هدف معرفی هویت مشهد به میهمانان خارجی برگزار شده است.
او در بخشی از سخنانش به کاربرد فاخر زبان هنر به عنوان یکی از سطح‌های همکاری بین 4 ملت ایران، افغانستان، لبنان و عراق اشاره کرد که بدون مرزبندی قومی، قبیله‌ای و جغرافیایی به دغدغه‌های وجودی توجه می‌کند.
به گفته این مسئول فرهنگی، هنر زبانی است که به نیازهای انسانی، معنویت الهی و اخلاق مدنی توجه می‌کند، مفاهیمی که دغدغه ملت‌های ماست.
مروارید همچنین از اقتصاد هنر به‌عنوان دیگر موضوع همکاری بین 4 ملت یاد کرد که می‌تواند به شکل‌گیری نوعی فرهنگ و رونق اقتصاد هنر بینجامد. او در این زمینه، پیشنهاد راه‌اندازی نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری بین‌المللی را در بازارهای مشترک میان 4 کشور مطرح کرد که سبب می‌شود از ابزار جهانی فرهنگ و هنر برای ارتقای نیازهای عمومی مردم در این کشورها بهره گرفته شود.
در دقایق پایانی مراسم «شب فرهنگ» ما همچنان تشنه این بودیم که از خانه ملک، از فردوسی بزرگ و از دیگر داشته‌های مشهد سخن به میان بیاید، اما درباره حرم امام رضا(ع) به عنوان هویت مشهد نیز که افزون بر هویت مذهبی، جنبه‌های تاریخی و فرهنگی فراوانی دارد، مطلبی ارائه نشد.
روی‌هم‌رفته منطقی به نظر می‌رسد و لابد همین‌گونه بوده است که در نشست‌های جدی‌ای که میان شهردار مشهد و شهرداران کشورهای ذکرشده صورت پذیرفته است، به موضوع گفت‌وگو بین شهرها توجه شده باشد و احتمالا دستاوردهایی هم برای هر طرف داشته است. همچنین در حاشیه شب فرهنگی لابد امکان بازدید میهمانان خارجی شهرداری مشهد از ظرفیت‌های این شهر ازجمله خانه ملک فراهم شده است. بااین‌همه جای خالی گفت‌وگویی هرچند کوتاه از زبان شهرداران در این مراسم به‌شدت احساس می‌شد.
به هر حال مراسم «شب فرهنگی» درحقیقت برنامه‌ای مشترک و هم‌افزایی‌ای بود میان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، شهرداری مشهد و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی که در جریان حضور چندروزه شهرداران کشورهای اسلامی و فارسی‌زبان در مشهد رخ داد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
