سهم تئاتر مشهد از ‌عدالت

سیدجواد اشکذری | «تئاتر مشهد رشد کرده است». این گفته، چند سالی است ورد زبان بسیاری از کارشناسان مطرح تئاتر کشور است. همچنین بسیاری از مدیران و هنرمندان باتوجه به اجراهای گسترده عمومی در سطح مشهد و افزایش تماشاخانه ها و نیز حضور پرافتخار هنرمندان این شهر در رویدادهای ملی و بین المللی به ویژه در جشنواره تئاتر فجر، مشهد را قطب دوم تئاتر کشور لقب داده اند اما همان مدیران عالی رتبه تئاتر کشور باتوجه به تعریف خود از عدالت، گفته های ذکرشده را نقض می کنند.
به نوعی نگاه محافظه کارانه آن ها سبب شده است که تمام 32استان کشور، فقط دو اثر به دبیرخانه جشنواره فجر بتوانند معرفی کنند، درحالی که 70درصد از این استان ها، آثار بسیار ضعیفی را در جشنواره های استانی خود به اجرا می گذارند. در اغلب این استان ها حتی داوران، به دلیل کیفیت نامطلوب آثار، با اکراه یک یا حتی دو اثر را انتخاب می کنند، حال آنکه در 5 یا 6استان به ویژه خراسان رضوی هیئت داوران از میان 12اثر، حداقل 6اثر باکیفیت را شایسته حضور در جشنواره تئاتر منطقه ای و نیز فجر می دانند و همیشه برای انتخاب دو اثر نهایی، دچار چالش بزرگی می شوند. به عبارتی برخی سال ها، اثر ششم جشنواره استانی خراسان رضوی، از اثر برگزیده برخی جشنواره های استان های دیگر باکیفیت تر است که متاسفانه به دلیل سیاست های مرکز هنرهای نمایشی کشور و نیز دبیرخانه جشنواره بین المللی تئاتر فجر، از حضور در این رویداد مهم بازمی ماند.
این چالش را چند سالی است که انجمن هنرهای نمایشی خراسان رضوی مطرح کرده است اما جواب مرکزنشینان به مطالبه برحق اهالی تئاتر مشهد، چند جمله است: «عدالت در بین همه استان ها باید رعایت شود و طبق بخشنامه، سهمیه آثار برگزیده در همه استان ها یکسان است.». با اینکه مدیران مرکز در سال های گذشته و حال به این موضوع واقفند که حق تئاتر مشهد و خراسان رضوی در این بخشنامه نادیده گرفته شده است، به خاطر ترس از حاشیه سازی در برخی استان ها، سکوت اختیار و به همان رویه سهمیه بندی بسنده کرده‌اند.
ازطرفی، همه آن ها بارها در رسانه های مختلف کشور اذعان داشته اند که تئاتر مشهد بعد از تهران، قطب دوم تئاتر کشور است اما در عمل به گونه دیگری با این موضوع بااهمیت برخورد کرده اند. در بهمن هرسال که فهرست بخش های مختلف جشنواره تئاتر فجر منتشر می شود، با شهر تهرانی مواجه می شویم که بیش از 60درصد آثار متعلق به آن است. در این مواقع می توانیم فاصله بین تئاتر پایتخت و تئاتر شهرستان یا بهتر بگوییم فاصله میان عدالت و بی عدالتی را بیشتر درک کنیم. هرچند تئاتر مشهد سالانه بین 5 تا 8نمایش در جدول برنامه جشنواره فجر دارد، آنچه برای پوست اندازی و استعدادیابی و رشد نسل جدید تئاتر شهرمان مهم است، افزایش سهمیه جشنواره تئاتر استانی به عنوان سکوی پرتاب جوانان است.
با توجه به گستردگی جغرافیایی خراسان رضوی و مشارکت بیش از 15شهرستان این استان در جشنواره و نیز ارسال بیش از 120متن و بازبینی بیش از 60اثر نمایشی برای حضور در جشنواره تئاتر استانی، از یک سو می طلبد که مدیران فرهنگی هنری استان و در رأس آن ها مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، پیگیری های بیشتری برای تحقق افزایش سهمیه کنند و ازسوی دیگر مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد، نگاه جدی تری به این مقوله بیندازند.
بی تردید با طرح راهکارهایی ازجمله دومنطقه ای کردن جشنواره تئاتر استانی، می توان سهمیه تئاتر خراسان رضوی در جشنواره فجر را به عدد4 رساند، بدون اینکه حاشیه ای را اهالی تئاتر استان های دیگر به وجود بیاورند.
برگزاری همایش رؤسای انجمن های هنرهای نمایشی استان های کشور، فرصت بسیار خوبی بود برای مطالبات برحق تئاتر مشهد و شهرهای اطرافش؛ همایشی با حضور همه لیدرهای تئاتر استان های دیگر و معاون هنری وزیر و مدیران عالی رتبه کشور که در حاشیه نشست های همایش، می توانست اتفاقات بسیاری ازجمله افزایش سهمیه تئاتر استانمان در جشنواره رقم بخورد؛ البته این بار به نفع هنرمندان.