بیماری ایدز هم‌چنان در سایه غفلت و ناآگاهی جامعه، قربانی می‌گیرد

معصومه متین نژاد | شهرآرانیوز؛ ۴ دهه از شناسایی ویروس اچ‌آی‌وی در دنیا می‌گذرد، ویروسی با بیش از ۳۰ میلیون کشته. با وجود این، این بیماری در پس توده‌ای از مه قرار دارد و صحبت‌کردن درباره آن برای خیلی‌ها تابو است. بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی حکم مجرم را دارد و مجبور به پنهان‌کاری است، درست مانند اعتیاد. هنوز خیلی‌ها معتاد را مجرم و گناهکار می‌دانند با این نگاه که اگر می‌خواست، می‌توانست معتاد نشود. اگر قرار باشد یک بیمار اچ‌آی‌وی مثبت را به علت رفتار اشتباهش در مبتلاشدن سرزنش کنیم، بیمارانی مانند دیابتی‌های نوع ۲ را هم باید به همین علت نکوهش کنیم، زیرا سبک زندگی نادرست رابطه مستقیمی با ابتلا به این نوع دیابت دارد. بنابراین، تا زمانی که نخواهیم از این تعصب‌های جاهلانه‌مان دربرخورد با چنین بیماری‌هایی دست برداریم، هرروز باید شاهد قربانی‌های بیشتری در جامعه باشیم، بیمارانی که جرئت آزمایش و اعلام بیماری خود را ندارند و در سایه همین غفلت، دیگران را هم ناخواسته آلوده می‌کنند. روز جهانی مبارزه با ایدز و هفته اطلاع‌رسانی درباره آن، برای ما هم فرصت مغتنمی شد تا یک بار دیگر به این بیماری بپردازیم. (اطلاعات موجود در این اینفوگرافی به کمک معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تهیه شده است.)

اچ‌آی‌وی مثبت، نه ایدز

اچ‌آی‌وی (HIV) یک بیماری ویروسی واگیر است که قدرت دفاعی بدن را در مقابل بیماری‌ها و عفونت‌ها کم می‌کند. می‌گوییم اچ‌آی‌وی، نه ایدز، به این دلیل که ایدز که به صورت مصطلح بیشتر ما از آن برای اشاره به این بیماری استفاده می‌کنیم، مرحله پایانی این بیماری است که علائم ضعف دستگاه ایمنی خود را نشان می‌دهد و رسیدن به آن دست‌کم ١٠ سالی طول می‌کشد، آن هم اگر دارو و درمانی استفاده نشود.

ویروس ناپایدار و مردنی

ویروس اچ‌آی‌وی برای زنده‌ماندن حتما باید خودش را به گلبول‌های سفید بدن انسان برساند و در آنجا جایگزین شود. یعنی خارج‌از بدن انسان فرصتی برای نفس‌کشیدن نخواهد داشت و از بین می‌رود. با این حساب، دیگر نباید به آن به چشم طاعون یا وبا نگاه کرد که با نفس‌کشیدن و خوردن و آشامیدن سرایت می‌کند. برای اینکه خیالتان راحت‌تر شود، می‌گوییم که این ویروس به‌راحتی با مواد ضدعفونی‌کننده‌ای مانند الکل، بتادین و وایتکس و حرارت بیش از ۵٧ درجه از بین می‌رود.

میهمانی با این شرط

هر ویروسی برای اینکه در بدن جایگزین شود، از مسیر خاصی وارد خواهد شد. برای نمونه، ویروس سرماخوردگی از طریق دستگاه تنفسی و ویروس وبا از طریق دستگاه گوارش وارد بدن می‌شود. ویروس اچ‌آی‌وی هم باید از طریق خون وارد بدن شود. این یعنی از طریق بوسیدن و معاشرت داشتن با یکدیگر، حمام عمومی، استخر، توالت و ... منتقل نمی‌شود. این ویروس ایدز تنها از ٣ راه انتقال می‌یابد:

خون و فراورده‌های خونی: خوشبختانه در کشور ما تاکنون انتقال از طریق دریافت خون و فراورده‌های خونی گزارش نشده است، ولی بین معتادان تزریقی که از سرنگ آلوده استفاده کرده‌اند، زیاد مشاهده شده است. هم‌چنین بین افرادی که از وسایل تیز و برنده برای اعمالی مانند خال‌کوبی، حجامت و ختنه استفاده می‌کنند.

تماس جنسی: یکی دیگر از مایعات بدن که حاوی تعداد زیادی گلبول سفید است، ترشحات جنسی است. این یعنی درصورتی‌که این ترشحات وارد مخاط تناسلی فرد سالم شود، می‌تواند بیماری‌زا باشد. نرخ ابتلا در این حالت ۲/۵ برابر بیشتر است.

مادر به کودک: بیشترین احتمال انتقال از مادر آلوده به کودک در اواخر زمان بارداری و به‌ویژه هنگام زایمان و شیردهی است. این هم اصلا به‌معنای این نیست که زنان مبتلا به اچ‌آی‌وی باید قید مادرشدن را بزنند، بلکه باید همواره تحت درمان باشند.

۳۶.۰۰۰.۰۰۰ نفر

براساس آمار‌های سازمان بهداشت جهانی، حدود ۳۶ میلیون نفر در دنیا به اچ‌آی‌وی مثبت مبتلا هستند. همین تعداد هم تاکنون فوت کرده‌اند که بیشتر موارد فوتی به سال‌های نخست شناسایی بیماری برمی‌گردد.

زنان

سیر صعودی اچ‌آی‌وی مثبت در سال‌های گذشته به سمت زنان بوده‌است، زیرا بیشتر آنان این بیماری را بدون اطلاع، از همسرانشان می‌گیرند.

%۳۷

نرخ شیوع اچ‌آی‌وی مثبت بین زنان با ۵ درصد شروع شد و اکنون به ۳۷ درصد رسیده است.

یک تولد

در دو سه سال گذشته تنها یک مورد انتقال بیماری از مادر به نوزاد در استان داشته‌ایم.

%۱۰< %۳۷

مشهد < کشور
میزان مرگ‌ومیر بیماران مبتلا به ایدز در شهرستان‌های زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد ۳۷ درصد است که ۱۰ درصد کمتر از میانگین کشوری است.

۲۶۸ فوتی

تاکنون ۲۶۸ بیمار مبتلا به ایدز در استان فوت کرده‌اند که بیشتر آن‌ها به سال‌های ابتدایی شیوع بیماری در کشورمان برمی‌گردد.

سال ۹۴

تا قبل از سال ۱۳۹۴ شیوع اچ‌آی‌وی مثبت در کشورمان بر اثر استفاده از سرنگ‌های آلوده بین معتادان بود. از آن سال به این طرف، انتقال از طریق رابطه جنسی شیوع بیشتری دارد.

مشهد

بیشترین تعداد آزمایش‌های تشخیـصی اچ‌آی‌وی در بین دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در مشهد انجام می‌شود.

۱۰ سال

از زمان ورود ویروس اچ‌آی‌وی به بدن تا بروز نشانه‌های بیماری حدود ۱۰ سال طول می‌کشد. این زمان به علت ناآگاهی فرد، امکان انتقال بیماری را در جامعه به‌شدت افزایش می‌دهد.

۲۰ بیمار جدید

سالانه بیش از ۵۰ بیمار جدید اچ‌آی‌وی مثبت در استان شناسایی می‌شوند. این آمار در نیمه نخست امسال ۲۰ بیمار بوده‌است.

۴۲.۰۰۰.۰۰۰ نفر

آمار رسمی و قطعی تعداد بیماران اچ‌آی‌وی مثبت تا اول مهر امسال در کشورمان ۴۱ میلیون و ۸۰۰ بیمار و سهم استانمان از آن ۷۲۴ نفر (شهرستان‌های زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد) است.

۳۷۰۰ _ ۴۰۰۰ نفر

براساس آمار‌های قطعی، در استان ۷۲۴ بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی مثبت داریم که تخمین زده می‌شود آمار واقعی بین ۳۷۰۰ تا ۴۰۰۰ نفر باشد.

نزدیک به صفر

در صورت مصرف مرتب دارو، تعداد ویروس‌های اچ‌آی‌وی در بدن بسیار کم می‌شود و امکان انتقال بیماری به نزدیک صفر می‌رسد.

رایگان

دارو، خدمات مشاوره‌ای و بسیاری از آزمایش‌های تشخیصی و کنترلی اچ‌آی‌وی در کشورمان رایگان است.

%۲۵ تا%۴۰

امکان انتقال بیماری از مادر به جنین بدون استفاده از دارو‌های پیش‌گیرانه ۲۵ تا ۴۰ درصد است.

%۷۰

حدود ۷۰ درصد موارد انتقال هنگام زایمان، وقتی است که نوزاد در تماس مستقیم با خون مادر باشد.

%۳۰

خطر انتقال بیماری از شیر مادر به نوزاد یک تا ۲۲ درصد برآورد می‌شود و در صورتی که مادر در زمان شیردهی مبتلا شود، حدود ۳۰ درصد است.

۴۰ -۳۰ درصد

حدود ۳۰-۴۰ درصد زنان از همسرانشان اچ‌آی‌وی می‌گیرند، بدون آنکه حتی همسرانشان از بیماری خود اطلاعی داشته‌باشند.

اچ‌آی‌وی‌ها در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی

از حدود ۳ دهه پیش تاکنون فیلم‌ها و سریال‌های بسیاری با موضوع بیماری ایدز تولید و پخش شده‌است که تأثیر فراوانی بر اطلاع‌رسانی به مردم و کمتر شدن بار منفی این بیماری در جامعه داشته‌است مانند:

• سریال «خط قرمز» به کارگردانی قاسم جعفری ۱۳۸۰
• سریال «آخرین ستاره شب» به کارگردانی منوچهر پوراحمد ۱۳۷۳
• فیلم «پابرهنه در بهشت» به کارگردانی بهرام توکلی ۱۳۸۴
• «پریا» به کارگردانی حسین سهیلی‌زاده ۱۳۹۵
  
  
  

اچ‌آی وی تفاوت چندانی با کرونا ندارد

دکتر علی حسین‌پور | کارشناس مسئول بیماری‌های عفونی و رفتاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد؛ روز‌ها و ماه‌های نخست شیوع کرونا در کشور را که به خاطر دارید. ترس از بیماری سبب شده بود همه ما خانه‌نشین شویم. این ترس برخی را حتی به انجام رفتار‌هایی مرگ‌آفرین مانند خوردن الکل کشاند. ابتلا به کرونا به اندازه‌ای ترس روانی ایجاد کرده بود و اینکه فرد عامل سرایت بیماری باشد بار منفی داشت که خیلی‌ها از دادن آزمایش می‌ترسیدند. این موضوع سبب شده بود ویروس خیلی راحت در جامعه دست‌به‌دست شود، زیرا دوره پنجره بیماری (از زمان ورود ویروس به بدن تا ظهور نشانه‌های بیماری و مثبت شدن آزمایش) هم از چند روز تا ۲ هفته طول می‌کشید.

آن شرایط بحرانی را با این روز‌ها مقایسه کنید که همه‌چیز در سایه اطلاع‌رسانی و آگاهی، با وجود حضور فعال ویروس در جامعه، عادی شده و زندگی به حالت قبلش برگشته است، چون همه ما بالأخره به این نتیجه رسیده‌ایم که با پیش‌گیری از طریق استفاده از ماسک، رعایت فاصله و واکسیناسیون و مراقبت‌های تشخیصی مانند انجام آزمایش می‌توان از شیوع بیشتر بیماری در جامعه جلوگیری و آن را کنترل کرد.

بیماری اچ‌آی‌وی مثبت هم که بیشتر مردم به‌اشتباه آن را با نام ایدز می‌شناسند، درست مانند کروناویروس عمل می‌کند، البته کروناویروسی که در روز‌ها و ماه‌های نخست آن را می‌شناختیم: دوره پنجره دارد، آن هم نه چند روز. گاهی تا ۶ ماه هم طول می‌کشد. پنهان است و تا ۱۰ سال کار به کار میزبانش ندارد. این سبب سرایت تصاعدی بیماری می‌شود. ترس روانی بسیاری در جامعه ایجاد می‌کند و بار منفی فرهنگی زیادی دارد. داروی قطعی ندارد و پیش‌گیری ضرور است. با مراقبت‌های ساده و مصرف دارو می‌توان آن را مهار و خاموش کرد و ....

این‌ها را گفتیم برای اینکه بگوییم: اچ‌آی‌وی تفاوت چندانی با کرونا ندارد و اگر اطلاعاتمان را درباره آن افزایش بدهیم، هم می‌توانیم با آن مانند یک انسان معمولی زندگی کنیم، هم ازدواج کنیم و هم فرزنددار شویم. با همه این‌ها، چون هنوز دارویی قطعی برای آن وجود ندارد، باید هم‌چنان اصل را بر پیش‌گیری گذاشت، نه درمان و درصورت ابتلا هم بدون درنگ باید درمان را شروع کرد تا هم خودمان از عوارض جدی‌اش در امان بمانیم هم دیگران به‌ویژه اطرافیانمان را آلوده نکنیم.