تصادفات جاده‌ای نوروز تاکنون ۶۱۷ نفر را به کام مرگ فرو کشیده است (۱۰ فروردین ۱۴۰۳) تداوم سرما و بارش در خراسان رضوی (۱۰ فروردین ۱۴۰۳) سخنگوی وزارت بهداشت: هیچ خوداظهاری یا مدرکی دال بر بیماری روحی دکتر بخشی در دست نبود پشت پرده خرید و فروش اموال دزدی| دستگیری بیش از هفت هزار مالخر در یکسال! شدیدترین تصادفات رانندگی در کدام استان‌ها اتفاق افتاد؟ (۹ فروردین ۱۴۰۳) دغدغه‌ای برای اقامت زائران نوروزی در مشهد وجود ندارد اهدای عضو به سه بیمار در مشهد زندگی دوباره بخشید (۹ فروردین ۱۴۰۳) اعتراف تبعه خارجی به ۳۰ فقره سرقت سریالی (۹ فروردین ۱۴۰۳) کشف جسد زن غرق شده در گنجگون بویراحمد (۹ فروردین ۱۴۰۳) تردد از کرج و آزادراه تهران -شمال به سمت مازندران ممنوع شد (۹ فروردین ۱۴۰۳) درگیری خونین در قبرستان یاسوج دو کشته برجای گذاشت (۹ فروردین ۱۴۰۳) ورود مسافران به مشهد از ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر عبور کرد | میانگین ظرفیت اشغال واحد‌های اقامتی مشهد به ۴۱ درصد رسید+ فیلم ٣٨ خودرو طی ٢۴ ساعت گذشته در مشهد توقیف شد (۹ فروردین ۱۴۰۳) افزایش تعداد کشته‌شدگان تصادف ۲ خودرو در محور دامغان - جندق به ۹ نفر + تصاویر (۹ فروردین ۱۴۰۳) ثبت نام آزمون‌های ورودی مدارس سمپاد و نمونه‌دولتی از ۱۸ فروردین آغاز می‌شود فروش بلیت قطار‌های نیمه دوم فروردین از امروز آغاز شد (۹ فروردین ۱۴۰۳) فرودگاه مشهد در رتبه دوم پر ترددترین فرودگاه‌های کشور در نوروز ۱۴۰۳ قرار گرفت بانک شیر مشهد در روز‌های کاری ایام نوروز فعال است خدمات‌رسانی به بیش از ۱۰۰۰ مسافر نوروزی در داروخانه‌های هلال احمر خراسان رضوی چرا مبالغ جریمه‌های رانندگی ۵ برابر شد؟
سرخط خبرها

جیران ناصری | درباره یک شخصیت تاریخی که این روزها معروف شده است

  • کد خبر: ۱۲۰۹۲۶
  • ۲۲ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۶:۵۹
جیران ناصری | درباره یک شخصیت تاریخی که این روزها معروف شده است
سینا صابری - تاریخ‌نگار

وقتی سخن از قاجار و زنان تأثیرگذار در این دودمان به میان می‌آید، دو زن با نام «جیران» از دیگران متفاوت می‌شوند که اولی مادر آقامحمد خان قاجار، اولین شاه دودمان قاجار است و دومی همسر محبوب ناصرالدین شاه قاجار.
فارستر، جهانگرد و محقق انگلیسى، درباره جیرانِ نخستین نوشته است: او زنی دلیر، دانشمند و با‌استقامت بوده است و در تاریخ‏ اروپا نظیر آن زن وجود نداشته و اگر این زن نبود، نه محمد‌حسن‌خان (شوهرش) به قدرت می‌‏رسید و نه پسرش آقا‌محمد‌خان به سلطنت دست می‌یافت.

دومین جیران، همسر ناصرالدین‌شاه قاجار، ملقب به فروغ‌السطنه است و سخن ما درباره جیران دوم است که نام اصلی او خدیجه و دختر محمد‌علی تجریشی بوده است؛ شخصیتی که این روزهادر داستان یک سریالِ آمیخته با تخیل معروف شده و بر سر زبان‌ها افتاده است.

اینکه شاه چگونه با جیران آشنا شده و ماجرای همسری او چگونه بوده است، محل اختلاف اقوال است، اما به هر ترتیب جاذبه چشمان جیران، هوش و نیز دلیری او سبب عشق فراوان شاه به او شده است.

درباره جیران نوشته‌اند: «هنگام سوارى چکمه می‌‏پوشید و روبند را به دور سرش می‌‏پیچید و بر زین می‌‏نشست و قوش مخصوص خود را بر دست می‌‏نهاد و به شکار کبک در کوه و صحرا می‌تاخت.»

در ابتدا جیران از زنان عقد موقت شاه بود، اما به‌سبب عشق فراوانی که سلطان به وی داشت، در‌صدد برآمد تا او را در‌زمره زنان عقد دائم خود در‌آورد. از‌آنجا‌که شاه تنها می‌توانست چهار زن عقد دائم داشته باشد، ستاره‌خانم را که در زمان ولیعهدى ناصرالدین‌شاه به عقد دائم وی درآمده بود، طلاق داد تا به‌جای او جیران به عقد دائم شاه درآید.

ولیعهدی فرزند

موضوع ولیعهدی در اعصار اولیه قاجار ماجرای نسبتا پیچیده‌ای بود؛ زیرا لازم بود مادر ولیعهد از قاجار‌ها و با‌اصل و‌نسب باشد و بر این‌اساس، ناصر‌الدین‌شاه، مسعود‌میرزا (ظل‌السلطان) را با عذر آنکه مادرش از ایل قاجار نبوده است، از ولایتعهدى محروم می‌کند، اما امیرقاسم‌خان (فرزند جیران) را در سال‌۱۲۷۴ به‌عنوان ولیعهد انتخاب و به‌منظور بر‌طرف‌شدن قانونى که آقا‌محمد‌خان وضع کرده بوده، نسبت پدر جیران‏ را به هلاکو‌خان مغول می‌رساند.

در‌مجموع برای ناصرالدین‌شاه چهار ولیعهد تعیین شده که عبارت بودند از سلطان‌محمود‌میرزا پسر گلین‌خانم، معین‌الدین‌میرزا پسر تاج‌الدین، امیر‌قاسم‌خان پسر جیران (در برخی منابع، دو فرزند از جیران را به‌عنوان ولیعهد معرفی کرده‌اند.)، اما همه آن‌ها در کودکی فوت می‌کنندو در‌نهایت مظفر‌الدین‌میرزا، پسر شکوه‌السلطنه، به ولیعهدی و سلطنت می‌رسد.

به نقل از دوستعلى‌خان که خزانه‌دار و رئیس ضرابخانه ناصرالدین‌شاه بوده است، نوشته‌اند: «می‌‏گفتند مهدعلیا مادر شاه از شدت علاقه به فرزند خویش نمی‌توانست جانشین آینده او را ببیند و هنگامى‌که ولیعهد بیمار می‌‏شده به دستور محرمانه او، طبیب، زهر در داروى کودک بی‌‏گناه می‌‏کرده و او را مسموم می‌‏ساخته است.»

فرزندان جیران

جیران دارای چهار فرزند شده که عبارت بودند از: امیر‌قاسم‌خان که در سال‌۱۲۷۰ ولادت یافته و در یک‌ماهگی ملقب به امیر‌نظام شده و به مقام ولایتعهدی ناصرالدین‌شاه رسیده است، اما در ۱۸‌ذی‌القعده‌۱۲۷۴ هجری قمری فوت کرد که سبب وارد‌شدن ضربه شدید روحی به سلطان و جیران می‌شود.

دومین فرزند رکن‌الدین‌میرزا ست که در ۱۲۷۱ متولدمی‌شود و شاه وی را در ایام طفولیت، امیر توپخانه می‌کندتا بودجه توپخانه در‌اختیار جیران قرار بگیرد، اما این فرزند هم در سه‌سالگی فوت می‌کند. جیران عامل فوت دو فرزند خود را میرزا‌آقا‌خان نوری (صدر اعظم) می‌دانست که در‌نهایت در محرم ۱۲۷۵‌هجری قمری از صدارت برکنار می‌شود.

سلطان‌محمد‌میرزا سومین ولیعهد است که او نیز در روز هشتم ولادت، از دنیا می‌رود. اما آخرین این فرزندان خورشید‌کلاه است که او هم در دو‌سالگی دیار فانی را درک نکرده، ترک می‌کند.

وفات جیران

جیران در سال‌۱۲۷۵ هجری‌قمری در سفر سوم ناصرالدین‌شاه به قم که معروف به سفر «چمن سلطانیه» بود، بیمار شده، سفر را نیمه‌تمام گذاشته و به تهران بازمی‌گردد. روایت است شاه عاشق، روز‌ها و ساعت‌ها در کنار وی بوده و با دست خود به جیران دارو می‌داده، اما حال او رو به وخامت رفته و در ۸‌جمادى‌الثانیه‌۱۲۷۶ از دنیا می‌رود و در بین‌الحرمین حرم حضرت عبدالعظیم و حضرت حمزه و نزدیک قبر ملاعلی کنی دفن می‌شود.

پس از او، شاه هیچ‌گاه لقب جیران و محل سکونت وی را به زن دیگری نمی‌دهد. بعد‌ها هم که میرزا‌رضا کرمانی به ناصرالدین‌شاه شلیک می‌کند، شاه را بنا به درخواست خودش، به مقبره جیران می‌برند و او در آنجا فوت کرده و نزدیک قبر جیران دفن می‌شود.

منابع:
مرآت‌الوقایع مظفری/ تاریخ نگارستان/ سفر‌های ناصرالدین‌شاه به قم/ خاطرات سیاسى امین‌الدوله/ روزنامه خاطرات عین‏‌السلطنه/ مجمل رشوند /حیات یحیی/ زندگانی خصوصی ناصرالدین‌شاه/ تاریخ لرستان روزگار قاجار/ چهل سال تاریخ ایران/ تاریخ اجتماعى ایران/ ایران در دوره سلطنت قاجار.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->