پیروزی اصلی و نهایی با مستضعفان است

آمنه مستقیمی | شهرآرانیوز؛ عملیات موسوم به «وعده صادق» که در پاسخ به حمله اسرائیل به ساختمان کنسولگری ایران در سوریه اجرا شد و طی آن پهپاد‌های ایرانی در شب ۲۵فروردین به مواضع رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی حمله کردند، فرصتی را فراهم کرد تا با حجت‌الاسلام‌والمسلمین عبدالکریم پاک‌نیا، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و محقق و مؤلف سیره اهل‌بیت (ع)، درباره ریشه‌های قرآنی دفاع مشروع و مقابله با تجاوز ظالمان، گفتگو کنیم.

دفاع مشروع و تنبیه متجاوز در آموزه‌های قرآنی ما چه جایگاهی دارد و در این‌باره چه مستندات دینی‌قرآنی‌ای می‌توان ارائه کرد؟

در موضوع دفاع مشروع و دفاع از مظلوم و تنبیه متجاوز و ظالم، باید گفت اسلام براساس عدل بنا شده است و، چون عدالت با نیاز‌های فطری انسان همسوست، می‌کوشد آن را تأمین کند. براساس همین مبنای فطری، انبیای الهی در طول تاریخ درکنار مظلومان و مدافع مشروع آنهایی بودند که حقشان ضایع شده است، لذا برپایه آیات قرآن و روایات اهل‌بیت (ع)، دفاع مشروع، اصلی عقلی و بنیادین است.

در روزگار ما هم موازین نظام اسلامی با نگاه به آیات و روایات، بر دفاع از مظلومان و دفاع مشروع از خاک و مواضع وطن تأکید می‌کنند. فراتر از آن، آیات قرآن بر جهاد برای دفاع مشروع تأکید کرده‌اند؛ چنان‌که قرآن کریم در آیه۷۵ سوره مبارک نساء می‌فرماید: «وَمَا لَکُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ ا...؛ چرا در راه خدا جهاد نمی‌کنید؟». این آیه، جهاد را برای دفاع از مستضعفانی که هدف ظلم قرار گرفته‌اند، ضروری می‌داند تا مقابل ظلم و ظالمان برخیزند و علیه متجاوزان قیام کنند.

قرآن کریم درباره نتیجه این دفاع و مقابله با ظلم ظالمان چه آینده و سرنوشتی را پیش‌بینی می‌کند؟

در این‌باره نکاتی تأمل‌برانگیز و کاربردی وجود دارد و قرآن کریم تأکید می‌کند که پیروزی اصلی و نهایی با مستضعفان است؛ چنان‌که در آیه ۵ از سوره مبارکه قصص می‌فرماید: «و ما اراده داشتیم که بر آن طایفه ضعیف و ذلیل‌کرده‌شده در آن سرزمین، منت بگذاریم و آنها را پیشوایان (خلق) قرار دهیم و وارث (ملک و جاه فرعونیان) گردانیم»؛ این یعنی اراده خدا بر آن تعلق گرفته است که مستضعفان، زمین را به ارث ببرند، لذا ما هم باید در خط اراده الهی حرکت کنیم تا حاکمیت مستضعفان بر مستکبران، محقق شود و این رسالت ما تا زمان ظهور امام‌عصر (عج) است.

علاوه‌بر این، قرآن مجید در سوره مبارک اعراف، آیه۱۳۷ می‌فرماید: «و طایفه‌ای را که فرعونیان، ذلیل و ناتوان می‌داشتند، وارث مشرق و مغرب زمین بابرکت (مصر و شامات) گردانیدیم...». اینجا نیز تصریح شده است اراده الهی بر آن است که مستضعفان بر مستکبران غالب شوند. ما هم باید همسو با این اراده الهی، به حمایت از مستضعفان برخیزیم و از آنها دلجویی کنیم تا زمینه غلبه بر ظالمان فراهم شود.

ایستادن مقابل ظالمان به اندازه‌ای در آموزه‌های دینی اهمیت دارد که با وجود مذمت غیبت و نکوهش آن در حد گناهی بزرگ‌تر از زنا، زمانی که انسان در معرض ظلم ظالمان قرار بگیرد، این کار اشکالی ندارد؛ چنان‌که خداوند در آیه۱۴۸ سوره مبارک نسا می‌فرماید: «خدا دوست نمی‌دارد فردی به گفتار زشت (به عیب خلق) صدا بلند کند، مگر آنکه ظلمی به او رسیده باشد».

 این نشان می‌دهد غیبت که گناهی کبیره است، در مواجهه با ظلم ظالمان، مجوز می‌یابد و حتی هرگونه بدگویی را شامل می‌شود؛ یعنی افراد در مقابل ظلم ظالم حق دارند آشکارا غیبت و بدگویی کنند و این بدگویی از ظالم، مشروع است! به‌عبارت دیگر، در مواجهه با ظلم می‌توان و باید با گفتار و تبیین و روشنگری به دفاع از خود، مقابل ظالم، قد علم کرد و این از مبانی قرآن است.

آیا می‌توان عملیات «وعده صادق» را مصداق و جلوه‌ای از عمل به آیه «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَه أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى...» (سبأ، ۴۶) دانست؟

این آیه، آموزه‌های متنوعی دارد؛ نخست قیام برای خدا نه دنیا؛ «لله بودن» در قیام‌های ما اهمیت بسیار دارد؛ یعنی اگر مقابل ظالم قد علم می‌کنیم، باید برای خدا باشد، نه رسیدن به قدرت دنیایی و مقامات شخصی. برپایه این تأکید درمی‌یابیم که همه مشکلات فردی و اجتماعی ما در انجام ندادن کار‌ها برای خداست. آموزه دیگر آنکه قیام، برخاستن فیزیکی نیست، بلکه به تمهید، مقدمات و آمادگی و داشتن طرح و برنامه نیاز دارد. تدبیر و مقدمات قیام باید بررسی شود و سرچشمه کار باید اخلاص باشد.

از طرف دیگر تأکید آیه بر قیام فردی و جمعی است؛ یعنی در فرهنگ و نظرگاه قرآن، فرقی نمی‌کند که فرد باشی یا جمع. وقتی مبارزه با ظلم و ظالم مطرح است، باید به‌پا خیزی و زمینه قیام علیه ظالم را فراهم کنی؛ البته زیربنای این قیام، اندیشه و تفکر است. به عبارت دیگر، قیام علیه ظلم و مبارزه با آن، چیزی نیست که برای آن منتظر دیگران بمانیم و در صدد عِده و عُده بربیاییم.

اگر ظالم تنبیه نشود، قیام معنا نخواهد داشت. قیام باید موانع را از سر راه بردارد. قیام عاشورای حسینی نیز در عین اینکه برای خدا و لله بود، تلاش می‌کرد قدرت را در دست اهل آن قرار دهد؛ چون تا وقتی قدرت در دست غیراهل آن و ظالمان باشد، نفعی برای مردم نخواهد داشت و حتی به ضرر آنها تمام خواهد شد.

در زیارت اربعین امام‌حسین (ع) می‌خوانیم: «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ الضَّلَالَهِ»؛ یعنی حضرت سیدالشهدا (ع) قیام و خون قلب خود را بذل کردند تا مردم آگاه شوند و جاهلانی که بر مسند قدرت و حکمرانی قرار گرفته بودند، برکنار شوند؛ چون با وجود آنها، آرامش و حیات طیبه هرگز در جامعه محقق نمی‌شد. به لطف الهی، نظام جمهوری‌اسلامی در ۴۵سال گذشته توانست جهان را از ظلم و جنایت آمریکا و اسرائیل، آگاه کند تا آنکه نوبت تنبیه متجاوز و ظالم رسید.

اگر از ابتدا می‌خواست وارد فاز تنبیه شود، ممکن بود افرادی حقیقت را تشخیص ندهند و مخالفت کنند، اما امروز شاهد هستیم که جهان، خواستار تنبیه اسرائیل برای ظلم و جنایتی است که به‌ویژه در شش ماه اخیر در غزه انجام داده است. امام‌حسین (ع) در قیام عاشورای خود به ما آموختند که ابتدا به آگاهی، بیداری و روشنگری بپردازیم و بعد به تنبیه متجاوزان و ظالمان.

می‌توان گفت آنچه در عملیات وعده صادق و در تنبیه اسرائیل رخ داد، نه‌تنها دفاع مشروع بلکه از توصیه‌های اسلام و آموزه‌های قرآن است؟

در این‌باره نظر قرآن واضح و روشن است و در این‌باره صبور نیست و صلاح نمی‌داند که با ظالمان کنار بیاییم و باید فرصت را غنیمت بشماریم. حتی باور‌های اخلاقی هم تاکید می‌کنند با ظالمان برخورد کنیم. به‌عبارت دیگر، این سرلوحه کار ماست که نباید در این‌باره تعلل کنیم و فردی و دوبه‌دو باید حرکت کنیم. اگر رفیق داشتیم، چه بهتر و اگر نداشتیم، خودمان پیش برویم؛ مثل حضرت مسلم (ع) که به‌تن‌هایی راهی کوفه شد و حتی یک روز هم به عبیدا... بن‌زیاد فرصت نداد و منتظر نماند کسانی برسند و همراهش شوند. 

امروز ما هم که خود را محب و پیرو مکتب حسینی می‌دانیم، باید راه و طریقمان همین باشد؛ از نشستن و نگریستن و دست روی دست گذاشتن بپرهیزیم و مبارزه با ظلم را سرلوحه کار قرار دهیم؛ به‌ویژه آنکه ما داعیه زمینه‌سازی ظهور امام‌زمان (عج) و روی کار آمدن دولت کریمه را هم داریم و در تصریح روایات است که انتظار فرج، عمل است، نه حالتی صرفا قلبی و روحی و از جنبه‌های این انتظار عملی، مبارزه با ظلم ظالمان و دفاع از مظلومان مقابل آنهاست.

در ادامه حتما بخوانید اعتراف رسانه‌های عبری درباره موفقیت حمله ایران