ایران در منطقه جنوب‌غرب آسیا واقع است و از جنوب به دریای عمان و خلیج‌فارس، از غرب به عراق و ترکیه، از شمال به ارمنستان، آذربایجان، دریای خزر و ترکمنستان و از شرق به افغانستان و پاکستان منتهی می‌شود.

جغرافیا

ایران ازجمله معدود کشور‌هایی است که مرز‌های طبیعی، فرهنگی، تاریخی و انسانی آن فراتر از مرز‌های سیاسی کنونی آن است؛ زیرا به‌لحاظ طبیعی قلمرو جغرافیایی فلات ایران در شمال از فضا‌های ماورای قفقاز، سیبری و آسیای مرکزی، در شرق از فضا‌های فلات تبت و فلات دکن و دشت سندوپنجاب، در جنوب از فضا‌های آبی اقیانوس هند، خلیج‌فارس و شبه‌جزیره عربستان و در غرب از فضا‌های فلات آناتولی و دشت‌های بین‌النهرین جدا می‌شود و فضای محصور در این محیط طبیعی دارای هویت مشخص است.

ایران از وسیع‌ترین و پرجمعیت‌ترین کشور‌های منطقه است که با موقعیتی منحصربه‌فرد بین دریای خزر و خلیج‌فارس قرار گرفته است و بنابراین می‌تواند به یک کانون قدرتمند و مستقل ژئوپلیتیک با نفوذ چشمگیر بر همسایگانش تبدیل شود.

دیگر ویژگی‌های ایران

قلمرو فرهنگی‌انسانی ایران نیز در شمال با قلمرو ترک و توران از یک‌سو و قلمرو روسی‌اسلاوی از سوی دیگر، در شرق با فرهنگ چینی و هندی و در جنوب و غرب با فرهنگ و تمدن عربی و سامی محدود می‌شود. در ایران زبان فارسی ابزار اصلی ارتباط متقابل اکثریت سکنه فلات ایران شناخته می‌شود و حدود ۸۲درصد جمعیت به زبان فارسی صحبت می‌کنند. همچنین بیشتر مردم ایران پیرو دین اسلام هستند و از این میان حدود ۹۴درصد شیعه اثناعشری هستند.

نژاد اصلی ایرانیان آریایی از اعقاب آریایی‌های هندواروپایی است که در حدود ۳۵۰۰سال پیش وارد ایران شده‌اند. ایران وسعتی در حدود ۶۴۸هزار کیلومترمربع دارد و مرز‌های تثبیت‌شده فعلی درواقع صورت کوچک‌شده ایران است. همسایگان ایران ۱۵کشور مستقل و ۲۴دولت هم‌جوار است که نحوه برخورد با آن‌ها می‌تواند تأثیر‌های مهمی بر دگرگونی‌های داخلی و خارجی ایران داشته باشد.

شکل جغرافیایی کشور ایران برخلاف بسیاری از کشور‌ها که دارای شکل جغرافیایی ناهمگون مانند طویل یا دنباله‌دار یا پاره‌پاره هستند، کشوری نسبتا همگون، یکپارچه و جمع‌وجور است. ایران دارای منابع معدنی و فسیلی فراوانی است. ایران دارای موقعیت راهبردی بسیار خوبی است و از موقعیت گذرگاهی و انطباق با منابع غنی معدنی و فسیلی برخوردار است که برای این کشور یک شاخص مهم و اثرگذار است.

تقسیمات کشوری

براساس قانون بخش‌بندی کشوری مصوب ۱۲۸۶خورشیدی، ایران به ۴ایالت «آذربایجان»، «خراسان»، «فارس»، و «کرمان و بلوچستان» و ۱۰ولایت (جدا از ایالات) تقسیم شد. این تقسیمات تا سال۱۳۱۶ با دگرگونی‌های کوچکی به همین گونه ماند. در سال۱۳۱۶ با تصویب قانون جدید تقسیمات کشوری، ایران به ۱۰استان و ۴۹شهرستان تقسیم شد.

به‌مرور با ایجاد استان‌های جدید، تعداد استان‌های ایران افزایش یافت. برای مدت‌های مدیدی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران همچنان ۲۴استان داشت. از سال۱۳۷۲ به‌ترتیب استان‌های اردبیل، قم، قزوین، گلستان تشکیل شدند. بعدها خراسان به ۳استان خراسان‌جنوبی، خراسان‌شمالی و خراسان‌رضوی تقسیم شد و در سال۱۳۸۹ البرز آخرین استانی بود که تأسیس شد. براساس آخرین تقسیمات کشور در سال۱۳۹۳ ایران از ۳۲استان تشکیل می‌شود.

ساختار حاکمیتی ایران

طبق اصل۵۷ قانون اساسی، هیئت کلی نظام جمهوری در قالب حکومتی بسیط و تک‌ساخت، از ۳قوه‌ مقننه و مجریه و قضائیه تشکیل می‌شود که زیر نظر ولی‌فقیه یا رهبر انجام وظیفه می‌کنند. این قوا مستقل از یکدیگرند و رهبر نیز دارای جایگاه حقوقی ولایت مطلقه امر و امامت امت است. درواقع نقش هماهنگ‌کننده قوای سه‌گانه را که در سیستم‌های حکومتی دیگر عمدتا رئیس‌جمهور برعهده دارد، در جمهوری اسلامی ایران رهبری به‌عنوان شخص اول مملکت انجام می‌دهد و رئیس‌جمهور به‌جز بخش‌هایی را که در اختیار رهبری است، مدیریت می‌کند.

در ایران امر قانون‌گذاری برعهده مجلس شورای اسلامی است و قوه‌مجریه مسئولیت اجرای قانون اساسی را برعهده دارد. همچنین قوه‌قضائیه در اختیار دستگاه قضایی و شبکه دادگاه‌های دادگستری است و رئیس آن زیر نظر رهبر قرار دارد. جدا از این نهاد، در ایران نهادی به‌نام مجمع تشخیص مصلحت نظام وجود دارد که وظیفه اصلی آن رسیدگی به اختلافات میان سایر نهاد‌ها و دادن مشاوره به رهبری است.
در ۴۰سال گذشته ساختار حاکمیتی کنونی توانسته است یک دولت‌ملت پایدار با نفوذ منطقه‌ای در ایران ایجاد کند.