شیرینی نچسب توت کرونایی

این روز‌ها که با کرونا گویی طبیعت خلاف انسان‌ها نفس راحتی می‌کشد، درختان توت مـثل هـمه بـهار‌های عمــرشــان به بــار نشسته‌اند. درخت‌های نجیبی که روزگاری نماد سرسبزی خانه مشهدی‌ها بودند و بودنشان آن‌قدر برای مردم مهم بود که در همان حیاط‌های کوچک نقلی کنار حوض، درخت توتی می‌کاشتند؛ با این باور که آب حوض به درخت توت قوت می‌دهد. به همین دلیل است که بافت قدیم مشهد، یعنی اطراف حرم مطهر، بیشتر از هر نقطه دیگر این شهر درخت توت دارد. درخت‌هایی که امروز تک و تنها در میان آسفالت و زمین‌های بایر افتاده‌اند؛ چراکه با امروزی شدن دیگر خبری از آن زندگی‌های زیبا و ساده نیست. با وجود این، هنوز هم به سنت گذشته از بار توت خم می‌شوند تا شیرینی میوه‌هایشان بچسبد به جان و تنمان؛ اما امسال گویی همین شیرینی نچسب شده است؛ آن هم از ترس کرونا. چراکه دیگر مولکول‌های ریز کرونا اجازه نمی‌دهد مثل سال‌های گذشته توتی از زیر درخت برداریم و با خیال راحتی روی زبان بگذاریم. حتی خوردنش روی سرشاخه هم نگرانی را به جانمان می‌اندازد که نکند ویروس را باد میهمان توت‌های شیرین کند و خوردنش بلای جانمان شود.
حال که درخت‌های توت، به‌خصوص توت‌های دالخور و هفت‌زای باقی‌مانده از خانه‌های قدیمی امسال کرونا سرشان نشده و دوباره به بار نشسته‌اند، به قول مادر باید دوباره سر درس قدیمی‌ها بنشینیم و یاد بگیریم که توت را برای زمستانمان نگه داریم؛ قدیمی‌هایی که بیشترشان برای خوردن توت در این فصل سرازیر می‌شدند در باغ‌های بالاخیابان، نکا، نوغان، باقرآباد (بقرآباد)، پایین‌خیابان و عیدگاه. حال اگر خودشان نیستند، درخت‌های توت کاشته‌شده‌شان در کوچه و خیابان‌های این محدوده زیاد است و مشتری هم برای توت‌خوری مفت کم ندارند؛ البته بهتر است برای جانمان امسال تازه‌خوری این میوه شیرین را فراموش کنیم و به روش قدیمی‌ها پیش برویم.
آن‌طور که احمدعلی منتظری، معلم قدیمی مشهد، در خاطراتش گفته است؛ در هفتاد، هشتاد سال قبل مردم از اواسط اردیبهشت شروع به خوردن توت می‌کردند؛ البته بهتر است ما این روز‌ها میوه تازه آن را به‌دلیل شیوع کرونا نخوریم.
طبق خاطرات او، قدیمی‌ها بیشتر توت را برای زمستانشان نگه می‌داشتند. مثلا خشکش می‌کردند تا کمتر پول صرف خرید قند کنند و بیشتر سالم بمانند. این روزهانیز بهترین راه برای استفاده از توت در شرایط کرونا همین است. قیسی‌اش می‌کردند یا شیره‌اش را می‌گرفتند تا مرهمی باشد بر درد‌های مفاصل در سرمای استخوان‌سوز زمستان، برگش را خوراک کرم می‌کردند تا ابریشم بدهد و پول نخ و پارچه آن دارایی خانه شود و حتی شاخه‌های اضافه‌اش را خشک می‌کردند تا زغالی شود در بخاری‌های سوختی زمستان که در زمان کمبود نفت گرمابخش خانه‌ها شود.
گویا این روز‌ها که راه گریزی نداریم و شیرینی توت به‌دلیل شیوع کرونا نچسب شده است، باید ما هم پارچه به دست بگیریم، توت بتکانیم و پهن کنیم زیر آفتاب که برایمان بماند تا زمستان.