درباره پیام رسان های داخلی که با انحصار هم نتوانستند محبوب شوند

محمدرضا هاشمی | شهرآرانیوز؛ پس از آنکه استفاده از فضای مجازی در زندگی بشر فراگیر شد، کاربران و افرادی که ارتباط خوبی با اینترنت داشتند، هر روز منتظر یک شگفتی جدید از سوی شرکت هایی بودند که پلت فر م ها و نرم افزارهای مختلف شبکه های اجتماعی را ارائه می دادند.

هرچند که این توقع در دوره ای که «یاهو مسنجر» پیشتاز ارتباط افراد از طریق فضای مجازی بود، زیاد نبود، اما با باز شدن پای نرم افزارهایی چون «وایبر»، «لاین»، «فیس بوک» و ده ها شبکه اجتماعی دیگر توقع کاربران روز به روز بیشتر شد تا اینکه اینستاگرام با طراحی و قابلیت های شگفت انگیزی وارد میدان شد و خیلی از رقبا تحت شعاع جذابیت این شبکه اجتماعی قرار گرفتند.

هرچند که واکنش ها به ورود این شبکه اجتماعی گوناگون بود، اما درست در روزهایی که بسیاری از کاربران ایرانی فضای مجازی ساعت های زیادی از روز را در فیس بوک می گذراندند با آمدن اینستاگرام تب فیس بوک حداقل در ایران خوابید و خیلی ها به اینستاگرام کوچ کردند. همین اتفاق درباره وایبر هم افتاد، در یک بازه زمانی خاص وایبر یکی از جذاب ترین و پرطرف دارترین شبکه اجتماعی در ایران بود و ایرانی ها هم علاقه زیادی به آن داشتند تا اینکه نرم افزار آبی رنگ تلگرام از راه رسید و موفق شد وایبر بنفش را از رده خارج کند.

در همان روزها جوک ها و شوخی های زیادی با نقل مکان هزاران نفر از کاربران ایرانی وایبر به تلگرام روی زبان ها افتاد و حالا دوباره با به روزرسانی اخیر تلگرام موج این شوخی ها و طعنه ها به راه افتاده است. همه این ها درحالی است که بسیاری از کارشناسان هشدارهایی را درباره مشکلات امنیتی اطلاعات کاربران در تلگرام مطرح کرده اند.

واتس‌اپ به چه امیدی زنده است؟

به روزرسانی های تلگرام در هر دوره، همیشه پای واتس‌اپ را هم به میدان باز می کند. نرم افزاری که هرچه تلگرام قابلیت هایش افزایش پیدا می کند، به نظر می رسد رویه عکسی را طی می کند و خواه و ناخواه مقایسه‌هایی که بین این دو نرم افزار انجام می شود آن را مهجورتر می کند. حالا دوباره به روزرسانی اخیر تلگرام که با ارائه قابلیتی جدید این امکان را به کاربران می دهد که مکالمه صوتی را به تماس تصویری گروهی تبدیل کنند به نحوی که تا 30نفر می توانند به صورت هم زمان باهم تماس تصویری برقرار کنند، صحبت از واتس‌اپ را هم به میان آورده است.

کاربران بسیاری با زبان طنز و شوخی به این داستان واکنش نشان داده اند. کاربری نوشته است: «با این قابلیت های اخیر تلگرام دارم به این فکر می کنم کم کم این لکه سبز رو از توی زندگی ام پاک کنم.» و دیگری گفت: «هر دفعه که تلگرام به روزرسانی می شه دلم خیلی برای واتساپ می سوزه. گناه داره خب. کاش یه تکونی به خودش بده.» در این میان کاربرانی هم بودند که یادی کردند از تغییر و تحولات اخیر واتس‌اپ که چندی پیش صدای بسیاری از کاربران را درآورده بود. تغییری که قرار بود طبق آن کاربرانی که اجازه دسترسی به اطلاعات خود را به شبکه اصلی نمی دهند، امکان استفاده از این نرم افزار را نداشته باشند. همین موضوع هم دستمایه یکی از کاربران برای اظهار نظر شد و نوشت: «اون از به روزرسانی واتساپ، این از به روزرسانی های تلگرام.»

نداشتن راهبرد صحیح؛ مشکل پیام رسان های داخلی

در چندسال گذشته و با آغاز فیلترشدن تلگرام، شرکت های توسعه دهنده داخلی به طراحی و تولید پیام رسان‌های داخلی اقدام کردند؛ پیام رسان هایی که طرح های حمایتی زیادی از آنان تعریف و اجرایی شد و امید آن می رفت که این حمایت ها باعث رشد و توسعه پیام رسان هایی چون سروش، بله، ایتا، گپ و هدهد باشد و رقابت آن ها با یکدیگر سبب فراگیری استفاده از آنان در میان کاربران فضای مجازی شود، اما متأسفانه این طور نشد و حالا که چندسال از آغازبه کار این پیام رسان ها می گذرد، اتفاق خاصی در فراگیرشدن آن ها نیفتاده است. اگر از حق نگذریم، این پیام رسان ها ویژگی های منحصربه فردی داشتند و حتی می توانستند با مدل های مشابه خارجی رقابت کنند. کارشناسان شبکه های اجتماعی معتقدند که باید از همان ابتدا راهبرد صحیحی برای پیام رسان های داخلی تعریف و اجرا می شد. نبود راهبرد صحیح باعث بی اعتمادی مردم به این پیام رسان ها و درنهایت ناکامی این پروژه ها شده است.

چه خبر از جایگزین های داخلی؟

حالا که صحبت از تلگرام و واتس‌اپ شد، بد نیست یادی هم بکنیم از نمونه‌های داخلی پیام رسان ها. نرم افزار‌هایی که سعی داشتند با فراهم کردن فضای مناسب در یک بستر داخلی، شرایط مناسبی برای مخاطبانی که خواهان استفاده از آن‌ها بودند و ناگزیر از تماس با آن، فراهم کند. در این بین از سروش شاید بتوان به عنوان نمونه‌ای نام برد که با هدف جایگزینی برای نمونه‌های خارجی مانور زیادی رویش داده شد؛ نرم افزاری که در بهمن ۱۳۹۴ نسخه آزمایشی خود را به بازار عرضه کرد و با وجود تبلیغات بسیار، اقبال چندانی به آن نشد، تا اینکه در نهایت اردیبهشت ۱۳۹۸ معاون وزیر ارتباطات ایران اذعان کرد که پیام رسان‌های داخلی حتی با وجود فیلترینگ تلگرام، با استقبال مواجه نشده اند. سروش با تمام هزینه‌هایی که برای راه اندازی و تبلیغات ایجاد کرد، در نهایت طی یک آگهی به مزایده گذاشته شد. شاید اگر در همان زمان از کارشناسان خبره تری استفاده می‌شد، این روز‌ها شاهد یکه تازی تلگرام نبودیم.