سربازان سلامت

فهیمه شهری - امروزه با تغییر ساختار و ماشینی شدن جوامع بشری، پدیده آلودگی هوا، مشکلات زیست محیطی، تغذیه و عادات غذایی نادرست و امثال آن، انسان‌ها در معرض بیماری‌های مختلفی قرار گرفته‌اند که با اصلاح سبک زندگی می‌توان از بسیاری از آن‌ها پیشگیری کرد، اما تحقق این مهم به مشارکت همه نهاد‌های دولتی و غیردولتی و مردمی نیاز دارد. در این راستا سال‌هاست که افرادی دلسوز داوطلبانه و با نام رابط سلامت، در مسیر ارتقای شاخص‌های بهداشتی و درمانی می‌کوشند و نقش حلقه‌های واسط بین زنجیره بهداشتی از سطح کلان تا خرد را دارند. امید است حضور این رابطان در بین مردم و انتقال صمیمانه اطلاعات بهداشتی و درمانی از سوی آن‌ها نقش مؤثری در سلامت شهروندان داشته باشد. به مناسبت پنجم دسامبر، روز جهانی داوطلب، سراغ ۲ نفر از رابطان سلامت محله زیباشهر رفتیم که سال‌هاست در این عرصه فعالیت دارند. اعظم طلایی که با ۵۴ سال سن، بیش از ۲۰ سال است عنوان رابط سلامت را دارد، درباره نحوه کارشان می‌گوید: جلسه‌هایی به صورت هفتگی برای ما برگزار می‌شود که در آن، مربی درباره موضوع‌های مختلفی همچون بیماری‌های قلبی، سکته، سرطان، مسمومیت‌ها، ایدز، دیابت، خفگی، مار گزیدگی، کمک‌های اولیه، کنترل خشم و استرس، فرزند پروری و ... صحبت می‌کند و اطلاعات مربوط به پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف و بهبود سلامت و سبک زندگی را در اختیارمان می‌گذارد. این آموزش‌هایی که می‌بینیم نه تنها برای خودمان و خانواده‌مان مفید است بلکه هرجا در محله و شهر، با فرد بیمار یا آسیب دیده‌ای مواجه شویم می‌توانیم به او کمک کنیم. وی می‌افزاید: به عنوان مثال در این سال‌ها که من رابط بهداشت هستم بار‌ها پیش آمده اقوام یا همسایگان هنگامی که حادثه‌ای برای خودشان یا فرزندانشان پیش می‌آید با من تماس می‌گیرند و به آن‌ها می‌گویم چطور اقدامات اولیه را انجام دهند. چند بار هم پیش آمده که برای زیارت در حرم رضوی بودم و با خانم‌هایی که غش می‌کنند مواجه شدم، چون می‌دانم در چنین مواردی باید چکار کرد، کمکشان می‌کنم و تا وقتی که نیرو‌های اورژانس می‌رسند، فرد را به هوش می‌آورم. حتی یک بار در حضورم خانمی تصادف کرد، هیچ‌کس جرئت نمی‌کرد کاری انجام دهد، کنارش رفتم و تا آمدن اورژانس تمام کمک‌های اولیه را برایش انجام دادم وقتی پزشک اورژانس رسید، سراغم را گرفته‌بودند و می‌پرسیدند چه کسی این کمک‌های مفید را برای فرد آسیب دیده انجام داده است.
او که دوره‌های دوام ثامن، امداد و نجات، آتش‌نشانی و مربی‌گری رابط سلامت را نیز گذرانده است، اظهار می‌کند: یکی از تأثیرات مثبتی که رابطان سلامت دارند، تزریق امید به مردم است. وقتی کنار آن‌ها قرار می‌گیریم نه به عنوان پزشک بلکه به عنوان یک دوست، همسایه، هم محله‌ای، یا هم‌شهری با آن‌ها صحبت می‌کنیم و از تجربیات و موارد درمانی مختلفی که بوده است، صحبت می‌کنیم. همین موجب می‌شود بیمارانی که روحیه‌شان تضعیف شده است، بهبود یابند و با انگیزه بیشتری روال درمانی‌شان را ادامه دهند. تکتم اقدسی که از دیگر رابطان بهداشت منطقه ۱۱ است، در ادامه صحبت‌های طلایی می‌گوید: پزشکان فرصت ندارند به عنوان مثال یک ساعت وقت بگذارند و با بیمار صحبت کنند تا به او روحیه دهند، اما رابطان سلامت با دل و جان این کار را انجام می‌دهند. همچنین رابطان، چون از جنس خود مردم هستند و با زبان ساده و عامیانه با آن‌ها صحبت می‌کنند، در بسیاری مواقع قدرت تأثیرگذاری‌شان زیاد است. او بیان می‌کند: خیلی وقت‌ها پیش می‌آید افراد به من می‌گویند کار تو که داوطلبانه است و برای آن دستمزدی دریافت نمی‌کنی، چرا این‌قدر آن را جدی می‌گیری و مقید به شرکت در کلاس‌هایت هستی، اما من همیشه می‌گویم، لذتی که در کار داوطلبانه است در هیچ کار دیگری وجود ندارد همچنین در این کلاس‌ها من چیز‌هایی را فرا می‌گیرم که نه تنها برای خودم و خانواده‌ام بسیار مفید است بلکه بار‌ها پیش می‌آید که از این طریق می‌توانم به دیگران کمک کنم و این‌ها لذتی فراتر از کسب مادیات دارد. او که جزو رابطان بهداشت فعال است، بار‌ها در مدارس، مساجد و مهد‌ها حضور یافته است و افزون بر ارائه خدماتی مانند وارنیش فلوراید تراپی، آموزش‌های بهداشتی را به دانش‌آموزان و شهروندان ارائه کرده است. اقدسی ارتباط با عموم مردم و افزایش ارتباطات اجتماعی را از دیگر ویژگی‌های مثبت رابط سلامت بودن برمی‌شمارد و اظهار می‌کند: وقتی مردم می‌بینند ما تا حدی اطلاعات اولیه را داریم، در بسیاری مواقع سؤالاتشان را از ما می‌پرسند و بار‌ها پیش می‌آید که اقوام یا همسایه‌ها وقتی برای خودشان یا نوزادشان مشکلی پیش می‌آید با من تماس می‌گیرند و درباره مسائل مختلفی همچون شیر دادن به بچه، گیر کردن چیزی در گلویش، بند آمدن تنفس نوزاد و ... کمک می‌خواهند. او همچنین به عنوان یک شهروند هروقت در فروشگاه‌ها مسائلی همچون رعایت نکردن اصول بهداشتی را می‌بیند، این موضوع را به آن‌ها تذکر می‌دهد. به عنوان مثال روزی در حال خرید نان فانتزی بود که می‌بیند فروشنده با دستی زخمی که چسبی کثیف روی آن دارد، به مشتری‌ها نان می‌دهد. او این رفتار غیر بهداشتی را به آن فرد تذکر می‌دهد، اما فروشنده ابتدا چندان توجه نمی‌کند، ولی وقتی اقدسی کارتش را نشان می‌دهد، او به رعایت مسائل بهداشتی مجاب می‌شود. او همچنین مواردی مانند حضور سگ‌های ولگرد یا محل‌های تجمع معتادان را به اطلاع مسئولان رسانده است که به گفته خودش، خیلی سریع به آن رسیدگی کرده‌اند. این شهروند ساکن محله امامت، با تأکید بر نقش مثبت وجود رابطان سلامت، معتقد است هرچه سیاست‌های تشویقی و فرهنگ‌سازی برای جذب بیشتر رابطان سلامت انجام شود، نتایج مفید آن بیشتر دیده خواهد شد. او همچنین به نقش مربی در این باره اشاره می‌کند و می‌افزاید: رابطان بهداشت هیچ وجهی دریافت نمی‌کنند و دنبال مادیات نیستند بنابراین همین که مربی، دلسوزانه و صمیمانه با آن‌ها ارتباط برقرار کند و اطلاعات به روز را در اختیارشان بگذارد، مهم‌ترین عامل در جذب و ماندگاری‌شان است.