بازخوانی فعالیت‌های بزرگ‌ترین انجمن شعر آیینی ایران

قاسم شاهد از شکل‌گیری انجمن شعر رضوی که یکی از زیرشاخه‌های انجمن ادبی رضوی است، این‌چنین می‌گوید: هسته اولیه این انجمن در سال ۶۹ با حلقه دوستانه‌ای از شاعران در جوار آرامگاه مرحوم جودی در صحن آزادی حرم امام‌رضا (ع) تشکیل شد که به‌مرور به مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان‌قدس محول و از طرف این مؤسسه حمایت شد. اکنون بیش از ۳۰ سال است که انجمن شعر رضوی در حرم مطهر تشکیل می‌شود. تا پیش از شیوع ویروس کرونا، دوشنبه‌های هر هفته بدون تعطیلی و در یک مکان ثابت در رواق دعبل که پایگاهی برای حضور شاعران و اجرای برنامه‌های شعرخوانی در حرم مطهر است، از ساعت ۱۷ تا ۱۹، جلسات انجمن با حضور شاعران آیینی مشهد برگزار می‌شد.

او از بزرگان انجمن شعر رضوی، از جمله مرحومان صاحب‌کار و سروی‌ها و شکوهی و کمال نام می‌برد و می‌گوید: این افراد تا پیش از فوتشان حلقه مدیریتی انجمن را به‌عهده داشتند و جلسات را اداره می‌کردند. پس از آن‌ها، انجمن به‌صورت شورایی درآمد و در مجموعه حرم مطهر رضوی اداره می‌شود که استاد محمدجواد غفورزاده (شفق) دبیر شورای شعر انجمن ادبی رضوی است. اعضای شورای فعلی انجمن ادبی رضوی را هم محمد نیک و محمدعلی سالاری‌ثانی و سیدرضا مؤید و دکتر هادی منوری و محمدکاظم کاظمی و محمدرضا سرسالاری تشکیل می‌دهند.

شیوع ویروس کرونا در کشور، بر بیشتر برنامه‌ها و محافل حضوری تأثیر منفی گذاشت. یکی از این اتفاقات ناخوشایند تعطیلی جلسات هفتگی انجمن شعر رضوی بود که اکنون جای خود را به جلسه مجازی انجمن‌های شعر رضوی سراسر کشور داده است. شاهد دراین‌باره توضیح می‌دهد: دوشنبه گذشته، هجدهمین جلسه انجمن‌های شعر رضوی سراسر کشور به‌صورت پخش زنده از اینستاگرام برگزار شد. محور این جلسات معرفی آثار فاخر شعر آیینی و نقد ادبی است. همچنین هر هفته از ۲ شاعر مشهدی به‌صورت حضوری دعوت می‌شود تا آثارشان را بخوانند و هر هفته در همین جلسه نیز ارتباط تلفنی با دیگر شاعران آیینی خارج از مشهد برقرار می‌کنیم که شعرشان را می‌خوانند.

قاسم شاهد درباره تسری این برنامه ادبی به سایر استان‌ها می‌گوید: در دوسه سال گذشته بنا را بر این گذاشتیم که در استان‌ها نیز انجمن شعر رضوی تشکیل شود که اکنون بیش از ۲۰ انجمن شعر رضوی در مراکز استان‌ها ازجمله کرمان و کرمانشاه و قزوین و آذربایجان‌شرقی و لرستان و در جنوب کشور در سیستان‌وبلوچستان و خراسان‌جنوبی و یزد و در استان‌های شمالی در مازندران و گیلان شکل گرفته است. هدف از شکل‌گیری این انجمن‌ها، شناسایی استعداد‌های جوان و نوجوان شعر آیینی است که در استان‌ها فعالیت می‌کنند و تا قبل از کرونا، خوشبختانه جلساتشان به‌صورت ماهانه برگزار می‌شد. اکنون نیز برای اینکه جلسات مراکز استان‌ها به‌دلیل شیوع کرونا متوقف نشود، هر هفته با ۲ عضو یکی از جلسات استانی به‌صورت لایو یا تلفنی در جلسه حرم، ارتباط برقرار می‌کنیم.

او توضیح می‌دهد: ابتدا برای مراکز استان‌ها، شبکه چهارشنبه‌های امام‌رضایی (ع) را پیش‌بینی کرده بودیم که به‌مناسبت چهارشنبه هر ماه (روز زیارتی) با شاعران خارج از مشهد ارتباط داشته باشیم و آن‌ها هم در این روز به امام‌رضا (ع) عرض ارادت کنند، اما اکنون به بهانه انجمن شعر رضوی مشهد، دوشنبه‌های هر هفته با انجمن‌ها ارتباط برقرار می‌شود و شاعرانشان شعرخوانی می‌کنند و سروده‌های آیینی‌شان نقد می‌شود. همچنین در هر جلسه که در رواق دعبل در حرم رضوی برگزار می‌شود، یکی از کتاب‌های منتشرشده در حوزه شعر آیینی را معرفی می‌کنیم. به‌علاوه آثار فاخر شعر آیینی معرفی می‌شود و سعی می‌کنیم از شاعران آیینی فقید، هم معاصر و هم درگذشتگان، یاد کنیم.

همان‌طور که گفته شد، دبیر شورای شعر انجمن ادبی رضوی، محمدجواد غفورزاده شفق، یکی از مفاخر شعر آیینی کشور است. قاسم شاهد درباره سابقه حضور او در شورای شعر انجمن ادبی مؤسسه آفرینش‌های هنری می‌گوید: ایشان تقریبا از ابتدا حضور داشتند، ۳ دهه پیش با حضور در حلقه‌های دوستان و اکنون به‌عنوان استاد جلسه، هر هفته شرکت می‌کنند و از قدیمی‌ترین استادان این جلسه محسوب می‌شوند.

مسئول انجمن ادبی رضوی به ویژگی‌های منحصربه‌فرد انجمن شعر اشاره و بیان می‌کند: انجمن شعر رضوی، یگانه انجمن شعری در کشور است که در حرم امام‌رضا (ع) تشکیل می‌شود. همچنین بزرگ‌ترین انجمن شعر آیینی کشور است که تا پیش از به وجود آمدن شرایط کرونا، هر هفته به‌صورت مستمر و بدون تعطیلی برگزار می‌شد و ۸۰ تا ۱۰۰ نفر مخاطب داشت. هم نظم در برگزاری و هم مکان آن از جمله شاخصه‌های آن است. به‌دلیل تشکیل‌شدن جلسه در حرم، شاعران غیرآیینی‌سرا نیز به‌مرور به‌سمت آن می‌آیند و سرودن شعر برای اهل‌بیت (ع) را در دستورکارشان قرار می‌دهند.

قاسم شاهد درباره آثار مکتوب منتشرشده انجمن نیز به چاپ سالانه مجموعه شعر شمیم بهشت اشاره و بیان می‌کند: این کتاب، گزیده آخرین و بهترین سروده‌های شاعران حاضر در جلسات انجمن شعر رضوی است که البته به‌عنوان کارنامه کاری انجمن چاپ می‌شود. تاکنون هفتمین دوره این کتاب چاپ شده و هشتمین جلدش در دست چاپ است. چاپ کتاب «شمیم بهشت» ظرفیت خوبی برای شاعران آیینی‌ای است که شعر مناسب دارند، اما امکان چاپ برایشان فراهم نبوده است.

او با بیان اینکه انجمن ادبی رضوی در حوزه ادبیات آیینی و رضوی هم فعالیت می‌کند، در زمینه سایر آثار مکتوب انجمن ادبی رضوی می‌افزاید: انجمن ادبی رضوی در این سال‌ها آثار مکتوب زیادی داشته و فقط یک بخش از فعالیت‌های انجمن ادبی شاخه شعر است، ولی در حوزه رمان و داستان و نمایشنامه و فیلم‌نامه و ارتباط با نویسندگان هم فعال هستیم. در ارتباط با شعر، «صد سال شعر خراسان» یکی از آثار مکتوب شعر شاخص در کشور است که سال ۷۸ چاپ شد. همچنین اگر بخواهم چندین نمونه دیگر بیان کنم، «گلبرگ‌های احساس»، «این حسین (ع) کیست»، «چلچراغ صلوات»، رباعیاتی با مضمون صلوات از محمدجواد غفورزاده شفق، «شکوفه‌های وحی»، مجموعه ۲ جلدی‌ای که ترجمه منظوم ۴۵۴ حدیث نبوی است و توسط غفورزاده شفق سروده شده است، ازجمله آن‌هاست. به‌علاوه می‌توان به «۸۸ شعر رضوی» که به‌کوشش سعید بیابانکی و مقدمه خسرو احتشامی، بهترین اشعار رضوی در زمان خودش را گردآوری و منتشر کرده است و مجموعه «نیایش‌نامه» که مناجات‌های منظوم ادب فارسی و پژوهشی به‌کوشش سعید بیابانکی و قربان ولیئی است، اشاره کرد.

شاهد ادامه می‌دهد: مجموعه «نسیم ملکوت» مجموعه اشعار نویافته ۱۰۰ شاعر از قرن ششم تا قبل از انقلاب اسلامی در منقبت امام‌رضا (ع) است که سیدهادی میرآقایی آن را جمع کرده و «سلطان علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع)» پژوهشی در آیین‌های رضوی است که دکتر جابر عناصری جمع‌آوری کرده است. «گوهریه» گزیده اشعار گوهر قاجار، شمسة الشعرای قاجار، در مدح رسول اکرم (ص) و خاندان مطهر ایشان است که به‌اهتمام سیدهادی میرآقایی و منیره موسوی اصفهانی جمع‌آوری شده است.

مسئول انجمن ادبی رضوی در پایان صحبت‌هایش به مجموعه‌های گذشته که امسال چاپ و رونمایی شده است نیز اشاره و بیان می‌کند: ۳ مجموعه دیوان است؛ یک مجموعه دیوان از استاد محرم خراسانی، از استادان فقید شعر خراسان، یک مجموعه دیوان از آقای آذر خراسانی و یک مجموعه دیوان از استاد عبدالعلی نگارنده و مجموعه شعر چلچراغ هدایت از استاد محمدجواد غفورزاده شفق که در کارنامه فعالیت‌های امسال انجمن ثبت شده است.

علاقه‌مندان به شرکت در جلسات مجازی شعر رضوی می‌توانند با نشانی anjoman_adabi_razavi@ در اینستاگرام و پیام‌رسان‌های تلگرام و بله، برنامه هفتگی انجمن شعر رضوی را دنبال کنند.